اثر تنش خشکی روی برخی خصوصیات مورفولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس در اسطوخودوس

به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش آبی بر رشد، عملکرد و ترکیب اسانس برگ گیاه اسطوخودوس، آزمایشی گلدانی برپایۀ طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار، در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1393 انجام گرفت. تیمارهای تنش آبی شامل 100، 85، 70­، 55 و 40 درصد ظرفیت ­زراعی بودند. نتایج تجزیه‌های آماری نشان داد تنش آبی اثر معناداری بر مؤلفه‌های رشدی، درصد و ترکیب اسانس داشت .با کاهش مقدار آب خاک، طول ساقه، وزن­ تر ساقه و وزن­ تر ریشه و وزن خشک ریشه کاهش یافت و طول ریشه و درصد اسانس ابتدا افزایش و سپس کاهش پیدا کرد. کاهش مؤلفه‌های رشدی در سطح پنجم تنش (40 درصد ظرفیت زراعی) چنان بود که در این سطح بوته‌ها گل بسیار کمی تولید کردند. به همین منظور، برای ایجاد یکنواختی در نتایج آزمایش در همۀ تیمارها، برای بررسی فاکتورهای مربوط به اسانس، برگ­ها تجزیه شدند که بیشترین درصد اسانس در شرایط رطوبتی 85 درصد به‌دست آمد. مهم‌ترین ماده در ترکیب اسانس برگ اسطوخودوس، بورنئول است که با افزایش سطح خشکی مقدار آن افزایش زیادی نشان داد. همچنین کامفور که سبب کاهش کیفیت اسانس می‌شود، با افزایش سطح خشکی ابتدا کاهش و سپس افزایش یافت. ازاین‌رو می‌توان نتیجه گرفت در سطوح اولیۀ تنش خشکی (85 درصد) درصد اسانس افزایش می‌یابد، ولی با شدیدتر شدن تنش (55 درصد) علی­رغم کاهش در درصد اسانس تولیدشده، کیفیت اسانس افزایش خواهد داشت. بنابراین بهترین سطح تنش برای افزایش اسانس 85­ و برای افزایش کیفیت اسانس 55 درصد ظرفیت زراعی است.